رویاهای انیشتن (چشمه)

ما فقط يک چهره از زمان را مى‏بينيم، ولى شايد به نوعى زمان‏هاى مختلفى در دنياى واقعى ما جريان داشته باشد و اين مى‏تواند دليلى باشد براى بسيارى از شگفتى‏هاى اطراف ما که نمى‏توانيم براى آن‌ها توضيحى منطقى داشته باشيم. «آلن لايتمن»، «انيشتين» را در روزهايى تصور مى‏کند که هنوز به فرضيه‌ي زمان دست نيافته است و هر کدام از فرضيه‏هايى را که انيشتين مى‏توانست متصور شود حدس زده و داستانى راجع‌به آن مى‏نويسد، به اين ترتيب که در تمام داستان‏ها ساکنان شهر کوچکى در سوئيس را فرض مى‏کند که آن زمان در دنياي‌شان جريان دارد و به اين ترتيب چهره‏هاى مختلف زمان را معرفى مى‏کند.

در يکى از اين دنياها، زمان مانند يک دايره است که بعد از يک دور تکرار مى‏شود و اين دور تا بى‏نهايت ادامه دارد.

پذيرش اين فرضيه مى‏تواند اتفاق‏هايى را که گاه فکر مى‏کنيم قبلاً براى ما تکرار شده، توجيه کند.

در دنياى ديگرى، برعکس دنياى قبل، زمان مانند يک رودخانه جريان دارد و رو به جلو است. حالا اگر کسى به‌خاطر اشتباهى و يا واقعه‏اى از اين جريان جدا شود و به وسيله‌ي يک جريان انحرافى، به زمان قبل برگردد، مى‏تواند آينده را تغيير دهد. هر اتفاق کوچکى که اين شخص باعث آن شود، مى‏تواند سير تاريخ را عوض کند. اين فرضيه آدم‏هاى عجيبى را که از انسان‏هاى ديگر به‌شدت مى‏گريزند و سعى مى‏کنند باعث کوچک‌ترين اتفاقى در زندگى ديگران نشوند، توجيه مى‏کند؛ آدم‏هايى که ما به آن‌ها بيش‌ازحد مصلحت‏انديش مى‏گوييم.

در دنياى ديگر، دو زمان وجود دارد، يکى مکانيکى و ديگرى جسمانى. در زمان اول همه‌چيز يک تعريف مادى دارد و آدم‏هايى که در اين زمان زندگى مى‏کنند، در يک دنياى کاملاً برنامه‏ريزى‌شده قرار دارند. ولى برعکس آن‌هايى که در زمان جسمانى زندگى مى‏کنند، به تعريف مادى مسائل کارى ندارند و هيچ برنامه‏ريزى خاصى نيز ندارند، که به اصطلاح به آن‌ها آدم‏هاى بى‏خيال مى‏گويند. در کمال تعجب مى‏بينيم که کارهاى اين دسته آدم‏ها خيلى هم خوب پيش مى‏رود، زيرا زمان را انعطاف‏پذير کرده‏اند که به نفع خودشان تغيير کند. ولى زمان مکانيکى هيچ انعطافى ندارد و انسان در واقع در دام آن گرفتار است.

در دنياى ديگر، هر چه‌قدر از مرکز زمين دورتر شويم، زمان ديرتر مى‏گذرد و تأثير کمترى روى آدم‏ها مى‏گذارد. بنابراين مردم سعى مى‏کنند، هر چه‌قدر که ممکن است در ارتفاعات زندگى کنند و خانه‏هاي‌شان را روى پايه‏هاى بلند مى‏سازند تا ديرتر پير شوند و بيشتر زندگى کنند.

در يک دنياى ديگر جاى گذشته و آينده عوض مى‏شود. اول نتيجه‌ي کارى اتفاق مى‏افتد و بعد آن اتفاق مى‏افتد. در اين دنيا که هيچ‌چيز قابل پيش‏بينى نيست، مى‏توان واقعى‏تر زندگى کرد، زيرا هيچ کارى نه به‌خاطر دلايلى در گذشته و نه نتايجش در آينده است که انجام مى‏شود، بلکه صرفاً به‌خاطر خود آن کار است که انجامش مى‏دهيم.

 در دنياى ديگر، گذشت زمان، عامل نظم است و هر چيز نامرتبى به‌مرور زمان مرتب خواهد شد و نيازى به سعى در ترميم و مرتب کردن مسائل نيست.

در دنياى ديگر زمان به‌صورت دواير متحدالمرکزى به‌سوى خارج گسترده است و در مرکز بى‏حرکت است. در مرکز مى‏توان لحظه‏هاى ابدى ساخت. گروهى بر اين عقيده‏اند که بهتر است به مرکز زمان نزديک نشد، حيات منشأ غم است و بهتر است زودتر تمام شود، گروهى عکس اين فکر مى‏کنند و ترجيح مى‏دهند از خوشبختى ابدى لذت ببرند.

در دنياى ديگر زمان وجود ندارد، در اين‌جا فقط تصويرها وجود دارند، در دنياى ديگر خاطره وجود ندارد و همين‏طور صحبت از دنياهاى ديگر با زمان‏هاى ديگر گفته مى‏شود، دنيايى که زمان برعکس مى‏گذرد، دنيايى که در آن فقط يک روز زندگى مى‏کنند، دنيايى که در آن، زمان حسى همچون بويايى يا چشايى است. دنيايى که در آن زندگى پايانى ندارد. دنيايى که در آن زمان کميت ندارد و تنها کيفيت دارد. دنيايى که در آن براى زمان، روى بعد زمان مى‏توان مختصاتى قایل شد. دنيايى که زمان در آن يک حادثه‌ي محلى است و در نتيجه هر شهر تنهاست. دنيايى که گذشته در آن وجود ندارد.

و در نهايت انيشتين با بررسى تمام اين زمان‏ها در دنياهاى مختلف به نظريه‌ي زمان خود دست مى‏يابد.

البته با وجود حجم کم کتاب، نمى‏توان آن را سريع خواند، زيرا براى درک هر کدام از اين دنياها به زمان نياز داريم.