درام نویسان جهان 2 جلدی (سوره مهر)

چه اتفاقی برای برتولت برشت افتاد که او شاهکارهای ماندگاری مثل «گالیله» و «دایره گچی قفقازی» را خلق کرد؟ برخورد آدولف هیتلر با او چطور بود؟ چه چیز باعث شد تا او از شاعری هرج ­و ­مرج‌طلب به نقاد موشکاف جامعه‌­اش بدل شود؟ و یا چه حادثه‌­ای برای ویلیام شکسپیر رخ داد که او را از انسانی بذله‌گو به انسانی دردمند تبدیل کرد؟ آغاز دوران بازیگری‌اش چگونه بود؟ و ... همه این­‌ها سئوالاتی است که منصور خلج در جلد اول کتاب درام‌نویسان جهان به آنها پاسخ داده و زندگی 50 درام‌نویس مطرح جهان را به زیر ذره­‌بین برده است. او در مجلد نخستین از آشیل تراژدی­‌نویس پیش از میلاد آغاز می­‌کند و با ادوارد آلبی قرن نوزدهمی آن را به پایان می­‌برد. 
همیشه دفتر  حیات و هنر درام‌نویسان بسیار پر­حجم بوده و مطالعه در این ابعاد گسترده، حوصله و زمانی زیادی را می‌طلبد، اما خلج با فشرده کردن زندگینامه­ها و با لحن روانی که برای نگارش کتابش انتخاب کرده، بررسی زندگی بزرگان تئاتر را خواندنی کرده است.
البته خلج در این کتاب تنها به بیان اتفاقات معمولی هنرمندان بسنده نکرده و سعی می­کند با بیان حوادث اجتماعی و سیاسی که بر هنرمند گذشته، چگونگی خلق اثر را از مناظر گوناگون بررسی کند.

همیشه بررسی چگونگی نسبت هنرمند و جامعه و وظایف این دو در قبال یکدیگر، بحثی طولانی و کسالت‏بار بوده و هست. این که چطور هنرمند می‌تواند تصویری روشنگرانه از جامعه‏ ارائه دهد و یا این که جامعه چه تاثیراتی بر رفتارهای یک هنرمند می‏گذارد. منصور خلج و ستاره صالحی در جلد دوم درام‏نویسان جهان کوشیده‏اند تا از پس روایت زندگی این هنرمندان، این حقایق را برای مخاطبشان نمایان کنند.
خلج دوران استبداد انگلیس بر هند را روایت می‏کند تا به مخاطبش نشان دهد که چرا و چگونه رابیندرانات تاگور نمایشنامه «قربانی» را نوشت. یا از دوره درگذشت پنج تن از اعضای خانواده او می‌گوید تا دلیلی برای پیدا کردن عقاید صوفیانه تاگور بیابد.
 خلج از بزهکاری‏ها و به زندان رفتن‏های مکرر ژان ژنه می‏گوید تا مخاطب را برای روایت داستان «خاطرات یک دزد» آماده کند. نویسنده دوران سیاه فرانسه را حکایت می‏کند تا بتواند ریشه‏های شکل‏گیری درام را در نمایشنامه «نظارت عالیه» بررسی کرده و حقایق و تاثیراتی که جامعه بر ژنه گذاشت را بازگو کند.
نویسندگان دومین جلد درام‏نویسان جهان از توفیق اجباری توفیق الحکیم مصری و سفر او به فرانسه می‌گویند تا مخاطب متوجه شود که چه عاملی باعث شد تا توفیق الحکیم به پل تئاتر شرق و غرب تبدیل شود.
خلج و صالحی با روایت داستان این نابغه‏های تاریخ و پنچاه و هشت درام‏نویس دیگر، سعی کرده‏اند تا پا را فراتر از بیان یک روایت ساده و بی‏روح بگذارند.
این دو محقق کوشیده‏اند عنصر حقیقت را از پس بیان اتفاق‏های زندگی هنرمندان بیرون بکشند و به مخاطبان تئاتر امروز گوشزد کنند که هنرمندانی ماندگار شدند که علی‏رغم وجود تمام شرایط بد اجتماعی، هیچ گاه دنیای تئاتر را دستمایه بیان دروغ‏ها نکردند و واقعیت‏های اجتماعی را با کمترین دخل و تصرف به صحنه‏های تئاتر کشاندند.
با این وصف، این کتاب بیانگر حقایق و سرگذشت کسانی است که سال‏هاست در صفحات تاریخ مدفون شده‏‏اند.