جامع التمثیل فرهنگ کهن امثال فارسی (مولی)

 کتابی که پیش روی شماست از چند نظر میتواند مهم و در خور توجه باشد: ۱. این کتاب نخستین و کهن‌ترین فرهنگ جامع امثال فارسی به شمار میرود و مولف آن - محمد علی حبله‌رودی-در عرصه جمع‌آوری و تدوین امثال فارسی پیشگام بوده و آغازگر و طلایه‌دار این شیوه در ادب فارسی محسوب میگردد. ۲. اکنون نیز پس از گذشت قرنها، ساختار نظام‌مند و اسلوب تبویب این کتاب به عنوان روشی نظام‌مند و علمی مورد توجه است. ۳. این کتاب از نظر ادبی و ارزش‌های زبانی و لغوی به عنوان بخشی از میراث نثر فارسی در دوره‌ای خاص- و خارج از حدود ایران- مورد توجه است. ۴. این کتاب میتواند در دایره ادبیات تعلیمی قرار گیرد و مولف از جاذبه‌های روایی حکایات و تمثیل‌ها در ارائه و تبیین مطالب اخلاقي و تربیتی به خوبی بهره برده است. ۵. این کتاب از گنجینه‌های مغتنم و مستند ادبیات عامه (شفاهی) ایران به شمار میرود و از دیدگاه‌های گوناگون قابل مطالعه و مداقه است. در چاپ حاضر جانب ذوقی و هنري این فرهنگ کهن نیز رعایت شده است و مجموعا ۷۱ نگاره از نگاره‌های چاپ ‌های سنگی کهن این کتاب در ضمن حکایت‌ها آمده است. ...به حاصل تفاوتها و تصرفها (ي كاتبان)، اكنون ما دو روايت و تحرير از كتاب جامع التمثيل را پيش رو داريم، تحريري اصيل و اوليه كه نزديك به عصر مولف است و ديگر تحريري واعظانه و متصرفانه كه بعضا مثلها و تمثيلها و حكايات و عباراتي مشفقانه و اخلاقي بر تحرير اصيل و اوليه افزون گشته است. طبعا در تحرير دوم وجه وعظ آميز و اخلاقي بر وجه ادبي كتاب غلبه نموده و زبان و سبك نگارش به زبان اهل وعظ و عالمان ديني و گاه عرفا شباهت بيشتري يافته است؛ در اين رهگذر به اقتضاي بيان اهل مجلس، گاه عبارات، مثل ها و تمثيل ها و حكاياتي نيز بر متن افزون گشته كه اصالتا متعلق به جامع التمثيل نيستند و اصالت روايي- در مقايسه با روايت (تحرير) نخستين- ندارند و بسياري از مطالب و عبارات متني آن نيز دستخوش تغيير و دگرگوني گرديده است. ما در اين تصحيح جانب تحرير اوليه روايت كهن و نخستين جامع التمثيل را گرفته ايم و البته تحرير و روايت دوم را نيز به موازات از نظر دور نداشته ايم. بنابراين تصحيح حاضر به صورت آغازين تاليف نزديكتر است، ليكن سعي شده جامعيت و اشتمال جامع التمثيل-بنا به روايتها و تحريرهاي متفاوت- حفظ گردد و تمامي مثلها، حكايات و تمثيلهاي افزون بر نسخه اساس به صورت الحاقي مشخصا درج و ضبط گردد.