اسکندرنامه (چشمه)

از نخستین سده‌های پس از میلاد، نویسندگان و دانشمندان در سرزمین‌های مختلف و به زبان‌های گوناگون کتاب‌هایی را در شرح جهانگیری و کارهایی که اسکندر کرد نوشتند و این‌گونه کتاب‌ها در زبان فارسی «اسکندرنامه» نامیده شد.

کتاب حاضر کهن‌ترین «اسکندرنامه»‌ی منثور به زبان فارسی است که گمان می‌رود در قرن ششم یا هفتم یا هشتم هجری نوشته شده است. ادیبان و محققان ایرانی از جمله مرحوم ملک‌الشعرای بهار و شادروان دکتر ذبیح‌الله صفا به کهنگی زبان فارسی در این کتاب ــ که نسخه‌ی خطی آن متعلق به مرحوم استاد سعید نفیسی بوده است ــ تأکید کرده‌اند.

«اسکندرنامه‌»‌ی نسخه‌ی مرحوم نفیسی گذشته از روانی و شیوایی و فخامت زبان آن و اهمیتی که در بررسی تاریخ زبان فارسی دارد، از لحاظ مطالب و افسانه‌هایی هم که درباره‌ی اسکندر بیان داشته، بسیار حایز اهمیت است و یکی از شاهکارهای دلپذیر ادب فارسی محسوب می‌شود.

این کتاب را نخستین‌بار در ۱۳۴۳ ش. به تصحیح استاد«ایرج افشار»، «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» منتشر کرد و سال‌ها بود که نسخه‌های آن نایاب بود. اینک با حروفچینی دیگر و برخی ملاحظات تازه‌ی استاد افشار و پیوست‌هایی که بر کتاب افزوده‌اند جزو مجموعه‌ی «متن‌های پیشینه‌ی داستانی» تقدیم خوانندگان می‌شود.